—Hai que levala da casa, xa non se pode valer ela soa. É un bo sitio, ten xardíns, buscan actividades para eles todo o día e vai estar ben coidada. Nela, xa non podemos aturar esta situación máis, nós non sabemos como levalo, hai que ingresala canto antes na residencia. Veña, nena, atende a razóns!
Nela non quixera ter esta conversa en persoa porque a idea da avoa Luisa nunha desas cárceres para anciáns revolvíalle o estómago e a conciencia. Ela que fora un pilar da sociedade da vila, unha liberal no tempo do franquismo, unha loitadora polos dereitos da muller! A valkiria Luisa vivindo nun hospital de vellos, con alzheimer ou sen el, non era xusto.
—Nela, segues aí? —Preguntaba súa nai ao outro lado da liña.
—Pode levar, polo menos, a Shoels & Glidden?
—Como queiras, pero deso encárgaste ti!
A historia da máquina remóntabase aos anos mozos dos avós, de cando estaban os dous na Florida. O avó Andrés de representante da empresa conserveira e a avoa a traballar de limpadora para unha familia de novos ricos americanos que escoitaran falar da alta valía e baixa autoestima dos galegos. Mentres ela partía o lombo día e noite fregando, pranchando e remendando nas medias da señora, o avó Andrés soñaba con abandonar os burgueses pasos dos seus pais e se converter nun literato ao xeito de Manuel Antonio ou do mesmísimo Ramón Cabanillas. En facerlle as beiras a Luisa xa deixara boa parte das ganancias do ano e dos cartiños que levara consigo en concepto de dietas, mais a derradeira reserva gastáraa nunha fastuosa e belida Shoels & Glidden para a máis fermosa das flores do verxel do novo continente, a súa amiga, a súa musa, Luisiña. A Luisiña de Vigo que, todas as noites, botaba unha bágoa pola lembranza dun galpón nun pobo da Ría de Vigo.
Nela escoitara moitas veces a historia. As máis delas no colo da avoa, a xogar “ás oficinas” mentres, con esa voz doce e melindreia, Luisa lle susurraba leccións de vida. “Mira Nela, esta máquina éche como o mundo, ti premes hoxe unha tecliña pero vai pasar un monte de tempo ata que exas no papel o resultado, por iso tes que pensar ben o que fas, filla, e nunca esquecer no que fixeches o fuches antes”, ou “por moito que decoren as cusas, Nela, o traballo dunha muller vale o mesmo co dun home”.
Pero, á Nela literata, gustáballe lembrala ao seu xeito, como se fora unha obra de teatro. Con dous actores principais encarnando a eterna loita do corpo e da alma dos autos sacramentais de Calderón, personificados na avoa Luisa e no avó Andrés. El, daquela, achegaríase silandeiro á avoa, carretando a máquina con coidado, para lla ofrecer como anel de pedida. Ela, ao principio, vendo as fermosas cenefas douradas e o pé forxado, había pensar que era unha máquina de coser coa que poderse facer costureira. Entón, o avó, un tanto decepcionado pola confusión, falaríalle das súas inquedanzas, dos seus soños, das súas ansias de liberdade a través da escrita para se labrar un futuro en América, na Terra das oportunidades, e endexamais voltar á terra asoballada.
—Tamén poderiamos usala para escribir as contas, ou para lle mandar cartas a eses clientes vosos que tanto dis que tardan en pagar. Cunha cousa como esta de seguro que non habían dicir que non entenden a letra —Retrucaríalle ela de bo grado, tratando de traer ao bo camiño ao soñador do seu futuro marido.
—Non, muller, as contas non! —Diría o avó Andrés.— As contas son cousa mundana e non cousa das artes. Mira para aí! Mira que bonitiña é, que xeitosa! Eu podería adicarme a cavilar, a inventar historias que lle gustaran á xente e ti, ti miña prenda, plasmaríalas no papel con esta sorte de trebello máxico.
—Cala, Andrés! Que os libros sonche cousa dos mestres! Habiamos comer dos libros logo, meu coitado? Esta ferramenta e só para o traballo, que vai saber dos contos ou das andainas túas un morico de metal e tecliñas? Ademáis, a cuñada da señora, que traballa na cidade, seica usa unha destas pero máis moderna, con letras maiúsculas e das outras; que esta, miña xoia, mesmo parece que estivera eivada!
Nese momento, o avó, ergueríase de onda ela, abafado polo extremo sentido práctico dunha muller que non entendía da beleza do efímero preferindo comer a diario.
—Luisiña, esta é unha antigüidade, un símbolo! É a Boadicea das máquinas de escribir, a Maria Balteira que abriu camiño para que mulleres de todo o pais puideran chegar a traballar nas oficinas e abrir a mente a novas posibilidades. É o lastra do camiño á liberdade!
-Pois a min, que queres que che diga, paréceme unha máquina de coser.
Aí caería o telón, ando paso a un terceiro acto conciliador no que ambos namorados, ela fervente de ilusións, el temeroso de estar vendendo os seus ideais, voltarían á terriña cunha pasaxe de barco pagada cos aforros da avoa, para casaren e gobernar a conserveira do bisavó baixo os ditados do espíritu revolucionario da Shoels & Glidden; para empezar, pagándolle ás mulleres polo seu traballo o mesmo que cobraban os homes. Os avós, emigrados non universitarios, cambiarían o seu mundo aprendendo ás fillas dos seus empregados a escribir nesta máquina profética, ao principio, e noutras moito máis evolucionadas despois, para que puideran fuxir da terra asoballada e buscar un porvir en Madrid.
Aínda así, no solpor do seu tempo, Luisa vivía apresada nun corpo avellentado que soñaba co sol da Florida e mentres agarimaba as teclas da máquina coma quen agarima a un meniño. Sen lembrar home, fillos ou amizades, só a esa arcaica ferramenta. Ás veces facía de escribir nela, anunciando a unha audiencia inexistente: “hai que premer ben forte cos meñiques, que son os que máis costan! Os pequenos teñen que ir sempre cos demais e seren ben fortes porque, sen eles, a máquina non vai, a mensaxe esmorece”.
No hay comentarios:
Publicar un comentario