O segredo da física cuántica

   Todo o mundo, ou case todo, sexa por ter escoitado falar dela ou por tela visto en series do televexo coma BIG BANG THEORY, coñece, ou lle soa, a historia do gato de Schrödinger.  A ecuación de Schrödinger ten unha beleza idescriptible, e digo indescriptible, porque pese a ser grande admiradora da literatura, os misterios dunha ecuación coma esta (ou como poden ser as de Maxwell) son moi difíciles de expresar con palabras. Os misterios que encerra unha, aparentemente simple, igualdade a seren quen de se desenvolver en universos de liñas, de solucións, de aproximacións para podermos chegar a unha lene conclusión válida no eido matemático e físico (e polo tanto real), ás veces, roza mesmo a relixión e coido que, pese ao perfil daqueles que consideran aos homes e mulleres de ciencias coma serios robots do cálculo sen imaxinación, o que verdadeiramente describe a un ser de ciencias é a curiosidade e a capacidade de imaxinar solucións probables en espacios n-dimensionais, que nada teñen que envexar ao marabilloso mundo da Alicia de Carrol.

    Mais, volvendo ao noso, Erwin Schrödinger, o físico austríaco, empregou esta metáfora do gatiño pechado nunha caixa cunha cápsula de veleno para tratar de ilustrar o problema da interpretación de Copenhagen da mecánica cuántica aos sucesos da vida diaria, unha fricada como outra calquera, que obviamente, trascendendo a beleza da mencionada ecuación, decíanos que o gato podía estar:

 |vivo>

|morto>

1/sqroot2|vivo>+1/sqroot2|morto>

    É dicir, o acto de abrir a caixa para ver que pasa co gato (o acto de facer unha medida nun escenario de mecánica cuántica) automáticamente causa que ese sistema cuántico adquira, ao azar, calquera dos seus posibles resultados (gato vivo, gato morto, ou gato medio vivo-medio morto). Polo que se adoita dicir que unha medida cuántica altera o resultado desa propia medida. Visto así, sigue sendo unha flipada, verdade?

Se o video non funciona clica aquí.

    No obstante, eu veño de entender perfectamente a interpretación de Copenhagen da mecánica cuántica, e todo grazas á avoa do mestre de primaria e pintor de miniaturas a tempo parcial.

    A avoa, a señora Pura (que se chama coma a miña avoa quenpazesté), sabe moito, moitísimo, igual que moitas das avoas que adoitamos coñecer. Sabe de herbas, sabe de costura, sabe das témporas, dos paxaros, da calceta... moito. Pero a cabeciña, xa o di ela, non é o que era, así que, ás veces, cando se lle pregunta algo, hai que ter moito coidado. A miúdo, a pregunta a fai a súa filla, á que escoita con atención de meniña, bebendo das súas palabras para rebuscar no caixón da memoria ancenstral a verdadeira e única resposta ás súas dúbidas. Por exemplo:

-Mamá, como era a canción que vostede cantaba no San Antonio?

    E velaí o temos. Velaí o noso experimento cuántico da vida diaria: a avoa. Dentro da avoa están todas as respostas, as verdadeiras, as inventadas e as que son metade verdade e mentade invención contaminante das cousas que nos foi escoitando a nós, das que limos nos libros ou lle dixemos que lembrabamos das nosas parroquias. Velaí o noso misterio e esa pregunta a nosa medición. Por suposto, a medición pode orixinar unha resposta aleatoria entre:

-Boh, eu xa non me acordo! (esta é mala)

-Boh... era... Humilde i ghlorioso Antonio... (esta vai bastante ben, pero ten o risco de que alguén a interrompa -unha nova medición do experimento- e a cantiga cambie totalmente).

-(Silencio, esta é a mellor, crédeme, é a mellor).

    Se deixamos que o suxeito, ese sistema cuántico de coñecemento ancestral, nos dea o que semella o peor resultado posible, o do silencio, ao cabo, ao estarmos nos despistados, empezará a cantar a cantiga ela soíña, sen medida nosa, e, como nos di a cuántica, só a medida altera o resultado pero se non hai medida, o resultado ten que ser o verdadeiro... 

-Humilde i ghlorioso Antonio,

 ruega por los pecadores,
el santo más milagroso

 eres mitá prodigiosa (esto realmente é "heremita prodigioso" pero no elenco popular da igrexa cántase así, é o que deberon entender fai moitos anos do párroco de turno e quedou cambiado)

 ...

   Para min, esta explicación é moito máis doada de entender que a da caixa e o gato, en canto a "como unha medición pode alterar o resultado dun experimento" ou como metáfora da "interpretación de Copenhaguen á mecánica cuántica na vida diaria". Coma sempre, o saber último está nos nosos devanceiros, na experiencia dos que gardan os segredos do mundo tras unha mirada de sosego anubiada polos aniños que xa van pesando ás costas.